Danska stáhtta gohčodii kryolihta ”Det hvide guldet” man rogge Ruonáeatnamis gaskal 1894-1987 . Ruonáeatnanlaš dokumentárafilbma ”Grønlands hvide guld” iská ekonomalaš ja sosiála- ja kultuvrralaš oktavuođaid riikaid gaska ja čuvge dan sevdnjes koloniala historjjá.
– Ruonáeatnalaš gilis Arsuk rogge kryolihta ja ássit oidne go guorbmefatnasat jávke vutnii, muhto sii eai leat oaidnán dahje beassan oassái gávdnosiidda maid rogge, dadjá Naja Dyrendom Graugaard guhte searvvai filmmas.
Ávdin ruvkegilli Ivittuut lea Arsukvuonas oarje Ruonáeatmis ja guovdu gili lea ruvkkis dušše báhcán stuora ráigi mas lea dievva čáhci.
– Lea ártet oaidnit earu gaskal ruvkesgilis guhte leai rikkis smávva-Danmárku ja dál geafes Arsukii.
”Čielga biehttalus”
Filmmas leai vuosttaščájáhus guovvamánu 9. beaivvi ja čájehuvvui DR1 ja lea dan rajis digástallon medias. Árvvoštallit oaivvildit ahte dokumeantáras leat ekonomalaš rehketdoalut mat eai doala deaivasa ja dahkaluddet ahte leat diinen 400 miljardda dánska ruvnnu ruvkkis.
–Mii eat dieđe man ollu leat diinen ruvkkis dahje ruvkki sosiala árvvu, dadjá ekonomijaprofessor Torben M Andersen, guhte maid lea searvan filmmas, B.T:ii.
Son joatká:
– Mon jáhkán ahte eanas ruhtadoallit leai muinna ovttaoaivilis ahte ferte álggos njulget goluid mat leat čuožžilan ovdal go šáhttá jienadit maidege vuoittus ja árvvus.
”Čielga biehttalus”
Dát digáštallan lea dagahan ahte DR lea bissehan dokumentára ja ođáshoavda Thomas Falbe lea šaddan heaitit. Dalle go dan bissehedje de ruonáeatnanlaš ráđđehushovda, Múte B Egede, celkkii Facebookas
”Lea čielga biehttalus dokumentára esseansas. Namalassii ahte Danmárku lea diinen mis ollu – min goasttádusain”, čállá son.
Maiddai Naja Dyrendom Graugaard lea gullan ahte ruonáeatnanlaččat leat duhtameahttumat.
– Máŋga ruonáeatnanlaččat dovdet ahte háliidit jaskodahttit historjjá go DR mearradii bissehit dan. Sii masset vejolašvuođa gulahallat ja dovddástit ahte ruonáeatnanlaččat sávvet ođđasit árvvoštallat koloniala historjjá, dadjá Dyrendom Graugaard.